Dijital Kütüphane

• Kitap Seslendirme Kuralları
• Sesli Kitap Gönüllüsü
• Sesli Kitap Gönderimi

Kitap Seslendirme Kuralları

BİLGİSAYARA KİTAP OKUNURKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR

Seslendirmeye başlamadan önce her türlü elektronik aletin özellikle de cep telefonu ya da telsiz telefonun kapalı olmasına dikkat edilmelidir. Bunlardan herhangi birinin açık olması durumunda kaydınız beklenmedik şekilde etkilenebilmektedir.

Kitabı okumaya başlarken öncelikle: "Ayrım 1" diye seslendirdikten sonra, aşağıdaki metin okunmalıdır:
Bu kitap Altı Nokta Körler Vakfı Perihan Esen Minkari Dijital Kütüphanesi için seslendirilmiştir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun EK 11. Madde kapsamında görme engelliler dışında kullanımı, çoğaltımı, dağıtımı ve satışı yasalara aykırıdır."
Seslendiren:(seslendirmeyi yapanın adı)"
Örneğin; “Seslendiren: (……………………….)”
Daha sonra ise aşağıdaki maddelenmiş kitap bilgileri okunmalıdır.

• Okunacak bu bilgilerin seslendirmeye başlamadan önce ayrı bir kağıda not alınması ve oradan okunması gerekmektedir.
•  Seslendirdiğiniz kitapta aşağıdaki başlıklardan herhangi biri yoksa, lütfen o başlığı seslendirmeden bir sonraki başlığa geçiniz.
• Hak sahipleri ile ilgili bilgiler çok önemlidir. (Yazarın adı, Yayınevi gibi)

1. Kitabın adı, kitabın özgün adı, kitabın yazarı, kitabın çevirmeni, kitabın türü, kitabın yayınevi, kitabın kaçıncı baskısı olduğu, kitabın basıldığı tarih, kitabın baskı yeri, kitabın sayfa sayısı: Bu bilgileri seslendirirken, kitabın adı, kitabın özgün adı, kitabın yazarı, kitabın çevirmeni, kitabın türü bölümlerini söylerken bu başlıkları da seslendiriniz.
ÖRNEK 1: Kitabın Adı: Bir Dinozorun Anıları, Yazarı: Mina URGAN, Türü: Yaşantı, Yapı Kredi Yayınları, 47. baskı, Şubat 1999, İstanbul, 353 sayfa
ÖRNEK 2: Kitabın Adı: Yüreğinin götürdüğü yere git, Kitabın Özgün Adı: Va'dove Ti Porta Il Cuore, Yazarı: Susanna TAMARO, Çeviren: Eren CENDEY, Türü: Roman, Can Yayınları, 53. baskı, 1998, İstanbul, 158 sayfa

2. "Kitabın kapak resmi" Bu bölümde kitabın kapağında bulunan resim kitabın kapak resmi denildikten sonra kısaca anlatılmalıdır. Eğer resmi doğaçlama anlatmakta güçlük çekiyorsanız, bu bilgiyi de önceden not almanızı öneririz.

Örnek: Kitabın kapak resmi: Resimde okyanus üzerinde kağıttan yapılmış bir gemi, üzerinde kırmızı bir lamba ve uzakta güneşe benzeyen yeşil ortası  kırmızı bir yuvarlak görüyoruz.

3. Kitabın Arka Yüzü: dinleyicilerin kitapla ilgili daha iyi bir fikir edinmeleri amacıyla, kapak resmi betimlendikten hemen sonra kitabın arka yüzü seslendirilmelidir. "Kitabın arkayüzü" denilerek, kitabın arka sayfasındaki tanıtım bilgileri okunacaktır.

• Şayet seslendirilecek bir bilgi yazmadılarsa elinizden ne gelir ki? Lütfen bir sonraki seslendirme aşamasına geçiniz.

4. Kitabın önsözü, içindekiler kısmı, bölüm ve alt başlıkları ile birlikte seslendirilecektir. Şayet ders kitabı seslendiriyorsanız sayfa numaraları söylenmelidir. İçindekiler kısmı seslendirilirken “Giriş: Sayfa7” şeklinde bir seslendirme yapılmalıdır.

• Bu başlıklardan var olanları seslendirmeniz yeterlidir.
• Kitabın ilk ayrımında kitaba başlanmamalıdır. İlk ayrımda yukarıda bahsettiğimiz başlıkların seslendirilmesi yeterli olacaktır. Bu yüzden ayrımın kaç dakika sürdüğünün bir önemi yoktur.

5. Bu bilgiler seslendirildikten sonra yeni bir ayrıma geçilecektir ve bu ayrımın adı ise "Ayrım2" dir.
(Yani ilk 4 maddeyi kapsayan işlemler gerçekleştirildikten sonra)

Kitaba birinci ayrımda başlanmamalı ilk ayrımda yalnızca belirttiğimiz künye bilgileri okunmalıdır.

Nedir  Bu  Ayrım  Meselesi ???

Bir müzik CD’si aldığınızda, içinde şarkılar ve karşılarında dakikalarını görürsünüz. Burada her şarkıya "track" denmiştir. track1, track2, track3 diye gitmektedir. CD çalarınıza taktığınız zaman track1’den başlamakta ve devam etmektedir. Farzedelim 3 şarkı dinlediniz ve işiniz çıktı bıraktınız. Tekrar başladığınızda 4. şarkıya rahatça ulaşabilirsiniz. Ancak şöyle düşünün tüm şarkıları arka arkaya tek bir track içine kaydetselerdi 4. şarkıya nasıl ulaşacaktınız? İmkansız tabi. Mecburen baştan 3 şarkıyı tekrar dinlemek zorunda kalacaktınız. Bunu kitaplara aktaralım. 200 sayfa kitabı tek bir ayrıma okudunuz. Ne olacak? Okuyucu 50 sayfa dinledi ve uykusu geldi, “pause’a” alıp yatacak pil bitmezse sabah devam edecek! Kapattığı anda baştan 50 sayfayı yeniden dinlemesi gerekecek. Çekilecek çile değil. Bunu önlemek için şarkılarda olduğu gibi bir kitabı ayrımlara bölüyoruz.
Birinci ayrım için; Başına ayrım 1 diyoruz ve okuyoruz (ayrım 1 ilk 4 maddede anlatıldı). Okuma bitti düzeltmelerini yapıp bunu 001-KitabinAdi.mp3 olarak kaydedip kitabın ismi ile oluşturduğumuz klasörün (Türkçe karakter kullanmıyoruz ve kelimeler arasında boşluk bırakmadan bir sonraki kelimenin ilk harfini büyük harf ile yazıyoruz.) içinde saklıyoruz. Tekrar yeni bir dosya açıp başına ayrım 2 Sayfa xxx deyip kitabı, yani ilk 15- 20 dakikalık bölümü okumaya başlıyoruz. Bitince Ayrım sonu sayfa xxx (o an bulunduğunuz sayfa) diyoruz ve düzenleyip 002-KitabinAdi.mp3 olarak kaydedip saklıyoruz. Bu böylece devam ediyor. Sonunda 10 tane ayrım oldu diyelim. Bunların hepsini bir CD içine alıyoruz ve işimiz bitiyor. Dinleyici CD çalarına taktığı an 001-KitabinAdi.mp3 çalmaya başlıyor. 8 ayrım dinledikten sonra kapatıyor. Tekrar açtığında CD çalarından 009-KitabinAdi.mp3’e gelip devam ediyor.

Kitabı okurken bölüm başlıkları okunacaktır. Bölümlerin ayrımlarla ilgisi yoktur. Örneğin 003-KitabinAdi.mp3’de hala bölüm 1 okunuyor olabilir.
Önemli hatırlatma !!! : Dosya isimlerinde Türkçe karakterler kullanmayınız. Ör: 001-KitabinAdi.mp3 doğru, 001-KitabınAdı.mp3 yanlıştır.

5.1 Her ayrım başında yalnızca kaçıncı ayrım olduğu ve o anki sayfa numarası söylenecektir:
Örnek: Ayrım2 Yaprak Dökümü sayfa 14

Her ayrım sonunda ise “Ayrım sonu” denilerek o anki sayfa numarası söylenecektir. Örnek: “Ayrım2'nin sonu, sayfa 21”.
Ders kitaplarında ise her değişen sayfa numarası söylenmelidir.

Örneğin dosyayı kaydederken ayrımlar 001-KitabınAdı, 002-KitabınAdı şeklinde isimlendirilecek, söylenirken ise ayrım bir, ayrım iki diye söylenecektir.

5.2. Edebi eserlerde en fazla 15-20 dakikada bir ayrım yapılacaktır. Çocuk kitaplarında ise 8-10 dakika geçilmeyecektir.

5.3. Kitabın okunması tamamlandığında "Kitabın sonu" ifadesi kullanılacak ve o günkü tarih söylenecektir.
Örneğin: Kitabın sonu, 12 Mart 2006

5.4. Son ayrımda ise kitabın sonundaki kaynakça, indeks, sözlük gibi kısımlar (başlıkları dahil) okunmalıdır. BU bilgilerin okunması ardından yine “kitabın sonu” ibaresi kullanılarak o günki tarih söylenmelidir.

6. Dipnot bulunduğu cümlenin sonunda okunur. Okunurken dipnot diye başlanır, Dipnot, ilgili kelime ve açıklaması biraz daha hafif bir ses tonu ile okunarak farklı bir bölüm olduğu hissettirilmelidir.
Örneğin: Atının üzerindeki ataman (1) yüksek sesle bağırdı.  
Seslendirme şekli: "Dipnot Ataman: Kazak reislerine verilen isimdir.” Eğer bir dipnot bir paragraftan daha uzun sürüyorsa dip not bittiğinde “Kitaba dönüş” denilerek kitap okunmaya devam edilmelidir.
Kitaptaki dipnot sayısı çok fazla ise bu dipnotların okunuş şekli ile ilgili olarak lütfen kütüphane danışmanınız ile iletişim kurunuz.

7. Parantez işareti içinde olan kelime ve cümlelerde ise; ses tonu değiştirilmeli ve yalnızca parantez işareti içinde olan kelimelerin parantez içinde olduğu belirtilmelidir.
Örneğin: (Annemin kırmızı ayakkabısı)
"Parantez içinde annemin kırmızı ayakkabısı" şeklinde.

• “Parantez içinde” diye başlayıp parantez içindeki kelimeyi seslendirdikten sonra içinizden 1_2 diye saymalısınız (yani bu kadar bir süre bekledikten) sonra kitabı seslendirmeye devam etmelisiniz.

8. Tırnak işareti içinde olan kelime ve cümlelerde ise; ses tonu değiştirilmelidir. “Tırnak İçinde” gibi bir ifade kesinlikle kullanılmamalıdır.

9. Kitap içinde karşılaşılan kısaltma önce kısa ve açık şekliyle okunmalı, daha sonraki karşılaşmalarda yalnızca kısa şekliyle okunmalıdır.
Örneğin: "MEB Milli Eğitim Bakanlığı", daha sonraki karşılaşmalarda ise yalnızca "MEB" şeklinde olmalıdır.
 
10."Yabancı kelime" seslendirme:
Yabancı kelimeleri ilk karşılaştığınız yerde O kelimenin altını çizin. O AYRIM'ın sonunda;
”Bu ayrımda geçen yabancı kelimelerin yazılışları” şeklinde bir seslendirme yaptıktan sonra önce kelimeyi özgün söylenişi ile sonra ise tek tek harf olarak (harflerin Türkçe’de okunduğu gibi) seslendirmelisiniz. Bu kelime ile daha sonraki karşılaşmalarınızda sadece özgün söylenişini seslendirebilirsiniz. Seslendirme şekli; "Boris" Be, O, Re, İ, Se ; "İrina" İ, Re, İ, Ne, A ; "Pavel" Pe, A, Ve, E, Le.

11.Resim: Kitapta herhangi bir yerde resimle karşılaştığınızda seslendirdiğiniz cümleyi bitirmenizi takiben “Resim” deyin ve ardından gördüğünüz resmi doğaçlama olarak anlatın. Doğaçlama anlatımda zorlanıyorsanız, kaydı durdurun, anlatacağınız resmi not alın ve bu notunuzu okuyarak resmi anlatın. Eğer resim anlatılması çok güç soyut öğeler içeriyorsa, bu resmi seslendirmeden geçin. Resmi betimledikten sonra bir saniye boşluk bırakarak kitaba devam edin.

12. Seslendirme sırasında dil sürçmesinden kaynaklanan hatalar ve kelimenin yanlış okunması söz konusu olursa seslendirme bu “CÜMLE’nin” başından itibaren yeniden yapılmalıdır.  Hatalarınızın nasıl düzeltileceği ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için kayıt programınızın kullanımını anlatan belgeye bakınız.

13. Seslendirme sırasında, sayfa çevirme sesi duyulmamalıdır. Nefes alırken, daima ağızdan nefes alınmalıdır. Burundan nefes alınması halinde dikkat çekici sesler çıkabilir.

14. Kayıtlardaki sesin istenen kalitede olup olmadığını kontrol etmek için kayıt yapan kişi sesleri mutlaka kulaklıktan takip etmelidir.

15. Masaüstü mikrofon kullanıldığı takdirde, mikrofon ile olan uzaklığa çok dikkat edilmelidir çünkü bu uzaklık değiştikçe kayıttaki ses şiddeti dikkat çekici bir şekilde değişiklik göstermektedir. BU nedenle masaüstü değil kulaklıklı bir mikrofon kullanılmasını öneriyoruz.

16. Her kitabın okunma hızı ve tonlama şekli o kitabın özelliğine uygun olmalıdır. Örneğin, yetişkinler için okunan bir roman daha akıcı, çocuklar için okunan bir masal kitabı ise, daha yavaş okunabilir.

BİLİMSEL ve DERS KİTAPLARI:

1. Okunan kitap, ders kitabı veya bilimsel türde bir kitap ise her sayfanın başında sayfa sayısı belirtilir. Yeni sayfaya geçildiğinde cümle bitmemiş ise cümle tamamlandıktan sonra sayfa sayısı söylenmelidir.

2. Kitap içerisinde yer alan resim, tablo, grafik, sıra numarasına göre tablo ve grafikte yer alan bilgiler ya da semboller dinleyicinin anlayabileceği tarzda okunmalıdır. Ders ve test okuma kurallarıyla ilgili daha detaylı bilgi için “Ders ve test okuma kuralları” belgesine bakınız.